Kompüter tomoqrafiyası (KT) müasir tibbdə geniş istifadə olunan bir görüntüləmə texnologiyasıdır. Bu texnologiya insan bədəninin müxtəlif hissələrinin yüksək dəqiqliklə və təfərrüatlı görüntüsünü əldə etməyə imkan verir. KT texnologiyası həkimlərə diaqnoz qoymaqda və müalicə proseslərini izləməkdə böyük yardım edir. Bu texnologiya tibbin bir çox sahəsində, o cümlədən onkologiya, kardiologiya, nevrologiya və travmatologiyada geniş tətbiq olunur.
KT-nin İşləmə Prinsipi
Kompüter tomoqrafiyasının əsasını rentgen şüaları təşkil edir. KT cihazı rentgen borusu və dedektor sistemi ilə təchiz olunub. Cihazın işləmə prosesi belədir: rentgen borusu bədənin müəyyən bir hissəsinə yönəldilir və yüksək enerjili rentgen şüaları göndərilir. Bu şüalar bədən toxumalarından keçərək dedektorlar tərəfindən qəbul edilir. Bədənin müxtəlif hissələrinin rentgen şüalarını fərqli dərəcədə udması nəticəsində yaranan məlumatlar kompüterə ötürülür. Kompüter bu məlumatları emal edərək, həmin hissənin üçölçülü görüntüsünü yaradır.
KT-nin üstünlüklərindən biri onun çox qısa müddətdə, adətən bir neçə dəqiqə ərzində yüksək dəqiqlikli görüntü təqdim etməsidir. KT vasitəsilə bədənin hər hansı bir nahiyəsinin, o cümlədən sümük, yumşaq toxuma və qan damarlarının dəqiq və təfərrüatlı təsvirləri əldə edilə bilər.
KT-nin Tətbiq Sahələri
1. Onkologiya: KT onkoloji xəstəliklərin diaqnozunda və müalicə planlaşdırılmasında geniş istifadə olunur. KT vasitəsilə şişlərin ölçüsü, yerləşməsi və yayılması təyin edilə bilər. Bundan əlavə, KT onkoloji müalicənin effektivliyini qiymətləndirmək üçün istifadə edilir.
2. Kardiologiya: KT ürək və qan damarlarının vəziyyətini qiymətləndirmək üçün əvəzolunmaz bir vasitədir. Ürək damarlarının tıxanması, anevrizmalar və digər ürək-damar problemləri KT vasitəsilə dəqiq diaqnoz qoyula bilər.
3. Nevrologiya: Beyin və onurğa beyni ilə bağlı patologiyaların araşdırılması üçün KT geniş tətbiq olunur. İflic, beyin şişləri, qanaxmalar və digər nevroloji xəstəliklər KT vasitəsilə aşkarlanır.
4. Travmatologiya: KT sümüklərin və yumşaq toxumaların zədələnməsinin diaqnostikasında əsas vasitədir. Qəza və travmalar zamanı yaranan zədələrin dəqiq şəkildə aşkarlanması və qiymətləndirilməsi KT-nin əsas tətbiq sahələrindən biridir.
KT-nin Üstünlükləri
KT texnologiyası bir çox üstünlüklərə malikdir. Birincisi, bu texnologiya çox qısa müddətdə yüksək dəqiqlikli görüntü təqdim edir. KT vasitəsilə bədənin müxtəlif hissələrinin təfərrüatlı təsvirlərini əldə etmək mümkündür. Bu da həkimlərə diaqnoz qoymaqda və müalicə planı hazırlamaqda böyük kömək edir.
İkincisi, KT ağrısız bir prosedurdur və adətən heç bir xüsusi hazırlıq tələb etmir. Həmçinin, KT vasitəsilə alınan görüntülər digər görüntüləmə metodları ilə müqayisədə daha dəqiq və təfərrüatlıdır.
Üçüncüsü, KT diaqnostik prosesləri sürətləndirməyə və nəticələri daha tez əldə etməyə imkan verir. Bu da xüsusilə təcili hallarda həkimlər üçün vacibdir.
KT-nin Riksəri və Məhdudiyyətləri
Bununla belə, KT-nin bəzi riskləri və məhdudiyyətləri də mövcuddur. Əsas risk, rentgen şüalarının yaratdığı radiasiya dozudur. Bu radiasiya yüksək səviyyədə olmadıqda adətən təhlükəsiz hesab edilir, lakin tez-tez KT müayinələri keçirən insanlar üçün müəyyən risklər ola bilər.
Bundan əlavə, bəzi hallarda KT müayinəsi zamanı kontrast maddəsi istifadə olunur. Bu maddə bədənin bəzi strukturlarının daha yaxşı görünməsi üçün damar vasitəsilə bədənə yeridilir. Lakin bəzi insanlarda kontrast maddəsinə qarşı allergik reaksiyalar baş verə bilər.
Nəticə
Kompüter tomoqrafiyası müasir tibbin ən önəmli və geniş tətbiq olunan diaqnostik vasitələrindən biridir. O, həkimlərə müxtəlif xəstəliklərin erkən mərhələdə aşkarlanmasında və müalicə prosesinin izlənməsində kömək edir. Bununla belə, KT-nin istifadəsi zamanı radiasiya dozası və kontrast maddəsinə qarşı allergik reaksiyalar kimi risklər nəzərə alınmalıdır. Bu səbəbdən, KT müayinələri yalnız həkim məsləhəti ilə və zərurət olduqda keçirilməlidir.