
Ginekologiya: Qadın Sağlamlığının Ən Vacib Sahəsi
Ginekologiya nədir və niyə vacibdir?
Ginekologiya qadın reproduktiv sistemi ilə bağlı xəstəliklərin diaqnostikası, müalicəsi və profilaktikasını əhatə edən tibb sahəsidir. Qadınların sağlam həyat sürdüyünə əmin olmaq üçün ginekoloji müayinələr mütləq vacibdir. Bir çox qadın yalnız problem yarandıqda həkimə müraciət edir, lakin mütəmadi yoxlanışlar ciddi xəstəliklərin qarşısını almağa kömək edir.
Ginekoloji Xəstəliklərin Əsas Əlamətləri
Aşağıda bəzi ginekoloji problemlərin əsas əlamətləri qeyd olunub, bu əlamətlər ginekoloji xəstəliyin xəbərçisi ola bilər:
1. Menstrual Dövr Pozuntuları
- Aybaşının nizamsız olması (çox tez və ya gec olması)
- Güclü qanaxmalar və ya çox az qanaxma
- Şiddətli aybaşı sancıları
- Aybaşı zamanı laxtalanmış qanaxma
- Aybaşının tamamilə dayanması (amenoreya)
Bu əlamətlər hormonal pozuntular, polikistik over sindromu (PCOS), uşaqlıq mioması və ya endometrioz kimi xəstəliklərdən qaynaqlana bilər.
2. Anormal Vaginal Axıntılar
- Qeyri-adi qoxulu və ya rəngdə axıntılar (sarı, yaşıl, qəhvəyi və ya köpüklü)
- Qatı və ya pendirəbənzər axıntılar
- İltihab və qaşınma hissi
- Cinsi əlaqə zamanı və ya sonra ağrı və narahatlıq
Bu simptomlar əsasən bakterial vaginoz, maya infeksiyası (kandida), cinsi yolla keçən infeksiyalar və ya servisit kimi xəstəliklərə işarə edə bilər.
3. Cinsi Əlaqə Zamanı Ağrı (Dispareuniya)
- Cinsi əlaqə zamanı və ya sonrasında kəskin ağrı
- Quru və ya qıcıqlanmış vaginal toxuma
- Cinsi əlaqədən sonra qanaxma
Bu problemlər hormonal dəyişikliklər, endometrioz, uşaqlıq boynu infeksiyaları və ya vaginal quruluqla əlaqəli ola bilər.
4. Qarnın Alt Nahiyəsində Ağrılar
- Davamlı və ya vaxtaşırı yaranan sancılar
- Qasıq nahiyəsində ağırlıq və ya diskomfort hissi
- Şiddətli qarın ağrısı
Qarın altı nahiyəsində ağrı və sancılar yumurtalıq kistaları, endometrioz, uşaqlıq infeksiyaları və ya sidik yolları infeksiyası kimi problemlərin göstəricisi ola bilər.
5. Qanaxmalar (Menstruasiya Xarici Qanaxmalar)
- Menstruasiya dövründən kənar qanaxmalar
- Cinsi əlaqədən sonra qanama
- Menopauza sonrası qanaxmalar
Bu simptomlar uşaqlıq boynu polipləri, hormonal balanssızlıqlar və ya hətta uşaqlıq boynu xərçənginin ilkin əlamətləri ola bilər.
6. Sidik Problemləri
- Tez-tez sidiyə çıxma
- Sidik ifrazı zamanı yanma və ya ağrı
- Sidikdə qan olması
Sidik yolları infeksiyaları, sidik kisəsi problemi və ya bəzi hallarda ginekoloji xəstəliklər bu simptomlara səbəb ola bilər.
Qadınların ən çox rast gəldiyi ginekoloji problemlər
Qadınlar arasında geniş yayılmış bəzi ginekoloji problemlər bunlardır:
- Menstrual dövr pozuntuları – Aybaşı nizamsızlığı, çox az və ya çox qanaxma, şiddətli ağrılar və emosional dəyişikliklər kimi simptomlarla müşayiət olunur. Bu, hormonal balanssızlıq və ya bəzi ciddi ginekoloji problemlərin əlaməti ola bilər.
- Polikistik Over Sindromu (PCOS) – Hormonal balanssızlıq və yumurtalıq kistalarının yaranması ilə müşayiət olunur. PCOS, insulin müqaviməti, artıq çəki və sonsuzluq kimi problemlərə səbəb ola bilər.
- Endometrioz – Uşaqlıq daxilindəki toxumanın uşaqlıqdan kənar sahələrdə böyüməsi nəticəsində meydana gələn xəstəlikdir. Bu, şiddətli ağrılar, aybaşı nizamsızlıqları və hətta sonsuzluq problemlərinə səbəb ola bilər.
- Yumurtalıq kistaları – Kiçik və ya böyük şişlər olub, qarında ağrı, menstruasiya problemləri və hətta bəzi hallarda yumurtalıqların funksiyalarına mənfi təsir edə bilər.
- Uşaqlıq mioması – Xoşxassəli şişlərdir və güclü qanaxmalar, sancılar və reproduktiv problemlərə səbəb ola bilər. Müalicəsi dərman və ya cərrahi üsullarla aparılır.
Bu problemlər erkən mərhələdə aşkar edildikdə, müalicəsi daha asan olur. Bu səbəbdən mütəmadi ginekoloji müayinələr çox önəmlidir.
Ginekoloji müayinələr və onların əhəmiyyəti
Hər qadın 6 ayda bir və ya ildə ən azı 1 dəfə ginekoloqa müraciət etməlidir. Ginekoloji müayinələr əsasən aşağıdakı testləri əhatə edir:
- Pap-smear testi – Uşaqlıq boynu xərçənginin erkən diaqnozu üçün aparılır və bu test uşaqlıq boynunda hər hansı xərçəngönü hüceyrələri aşkarlamağa kömək edir.
- Kolposkopiya – Uşaqlıq boynundakı dəyişiklikləri aşkarlamaq üçün istifadə edilən müayinədir. Əgər Pap-smear testi nəticələrində şübhəli hallar varsa, kolposkopiya əlavə olaraq tövsiyə edilə bilər.
- Ultrasəs müayinəsi – Yumurtalıq, uşaqlıq və digər reproduktiv orqanların vəziyyətini yoxlamaq üçün istifadə edilir. Bu müayinə, xüsusilə, kista və şişlərin aşkarlanması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
- Hormonal analizlər – Qadın hormonlarının tarazlığını ölçmək və menstrual dövr pozuntularını araşdırmaq üçün istifadə olunur.
Bu müayinələr vasitəsilə ciddi problemlərin qarşısını almaq mümkündür. Xəstəliklər erkən mərhələdə aşkar edildikdə, müalicə daha effektiv olur.
Hamiləlik dövründə ginekoloji qayğı
Hamiləlik, qadının həyatında ən vacib mərhələlərdən biridir. Sağlam bir hamiləlik keçirmək üçün ginekoloqların tövsiyələri bunlardır:
- Folat turşusu qəbul etmək – Körpənin sinir sisteminin düzgün inkişaf etməsi üçün vacibdir. Fol turşusu hamiləliyin ilk aylarında xüsusilə vacibdir.
- Müntəzəm prenatal müayinələrdən keçmək – Ultrasəs, qan analizləri və digər yoxlamalar hamiləlik müddətində ana və körpənin sağlamlığını qorumaq üçün mütləqdir.
- Sağlam qidalanmaq və aktiv həyat tərzi sürmək – Hamiləlik zamanı balanslı qidalanma və mütəmadi yüngül fiziki fəaliyyət çəki artımını nəzarətdə saxlamağa və sağlam doğuşa kömək edir.
- Stressi minimuma endirmək – Stress və psixoloji gərginlik hamiləliyə mənfi təsir edə bilər. Bu səbəbdən meditasiya, yoga və ya rahatladıcı fəaliyyətlər tövsiyə edilir.
Qadınların ən çox verdiyi suallar:
- Ginekoloqa nə zaman müraciət etməliyəm? Ginekoloqa müraciət etməyiniz üçün konkret problem gözləmək lazım deyil. Ancaq aşağıdakı hallarda mütləq ginekoloqa baş çəkmək lazımdır:
- Menstrual dövrünüzdə qeyri-adi dəyişikliklər varsa
- Güclü sancılar və ya anormal qanaxmalar hiss edirsinizsə
- Hamiləlik planlaşdırırsınızsa və ya artıq hamiləsinizsə
- Anormal vaginal axıntı və ya qaşıntı varsa
- Cinsi əlaqə zamanı ağrı hiss edirsinizsə
- Ginekoloji müayinə ağrılıdırmı? Əksər ginekoloji müayinələr ağrısızdır. Ancaq bəzi prosedurlar, məsələn, Pap-smear testi və ya biopsiya zamanı yüngül narahatlıq hiss edilə bilər.
- Menopauza zamanı hansı problemlərlə qarşılaşmaq olar? Menopauza dövründə qadınlarda aşağıdakı problemlər yarana bilər:
- İsti basmalar və tərləmə
- Yuxusuzluq və emosional dəyişikliklər
- Sümüklərin zəifləməsi (osteoporoz)
- Libido azlığı və vaginal quruluq
Bu problemlərin idarə olunması üçün ginekoloji məsləhət almaq vacibdir.
- Ginekoloji xərçənglərdən qorunmaq mümkündürmü? Bəli! Pap-smear testləri, HPV peyvəndi və müntəzəm müayinələr xərçəng riskini azaldır. Hər qadın ildə ən az bir dəfə bu testlərdən keçməlidir.
Nəticə
Qadın sağlamlığı ginekoloji müayinələr və düzgün qayğı ilə qoruna bilər. Özünüzə və sağlamlığınıza dəyər verin, mütəmadi həkim müayinələrini unutmayın! Erkən diaqnoz – uğurlu müalicənin açarıdır!