Ozonoterapiya– müasir təbabətdə geniş yayılan, təbii və effektli müalicə üsullarından biridir. Bu metod insan orqanizminə ozon qazı (O₃) tətbiq olunaraq bədənin sağalma prosesini sürətləndirir və immuniteti gücləndirir. Ozonoterapiya Azərbaycanda da son illərdə xüsusilə böyük maraq doğurur. Bəs ozonoterapiya nə üçün bu qədər populyarlaşdı?

Ozonoterapiya nədir?

Ozonoterapiya – ozon və oksigen qarışığının müxtəlif yollarla (damar içi, əzələ altı, dərialtı və s.) bədənə yeridilməsi ilə həyata keçirilən bir tibbi prosedurdur. Ozon, yüksək oksidləşdirici xüsusiyyətlərə malik olduğu üçün hüceyrələrin yenilənməsinə, toksinlərin xaric olunmasına və orqanizmin təmizlənməsinə kömək edir.

Ozonoterapiyanın əsas faydaları

1. İmmunitet sistemini gücləndirir
   Ozon hüceyrə səviyyəsində müdafiə mexanizmlərini aktivləşdirir və orqanizmi viruslara qarşı daha dayanıqlı edir.

2. Xroniki yorğunluq və stressi azaldır
   Enerji səviyyəsini artırır və hüceyrələrin oksigenlə zənginləşdirilməsinə kömək edir.

3. Dəri problemlərinin müalicəsində istifadə olunur
   Sızanaq, ekzema, psoriaz kimi dəri xəstəliklərinin yaxşılaşmasına dəstək verir.

4. Qocalma əleyhinə (anti-aging) təsir göstərir
   Hüceyrələrin yenilənməsini stimullaşdıraraq dərinin gənc və parlaq qalmasına kömək edir.

5. Revmatizm və oynaq ağrılarını yüngülləşdirir
   Ozon iltihabəleyhinə təsir göstərərək ağrıları azaldır.

Ozonoterapiya hansı hallarda tətbiq olunur?

• Xroniki yorğunluq sindromu

• Dəri problemləri (akne, sızanaq, psoriaz)

• Autoimmun xəstəliklər

• Qan dövranı pozğunluqları

• Diabet və diabetik ayaq sindromu

• Oynaq və əzələ ağrıları

• Migren və baş ağrıları

Ozonoterapiya proseduru necə həyata keçirilir?

Prosedur pasiyentin vəziyyətinə uyğun olaraq müxtəlif üsullarla aparıla bilər:

• Damardaxili tətbiq – qanla qarışdırılaraq orqanizmə verilir

• Dəri altı və əzələ içi inyeksiyalar

• Ozon yağı ilə xarici tətbiq – dəriyə sürtülərək istifadə olunur

• Rektal tətbiq – bağırsaq florasının tənzimlənməsi üçün

Hər seans təxminən 20–30 dəqiqə davam edir və ümumiyyətlə 5–10 seanslıq kurslar tövsiyə olunur.

Ozonoterapiya kimlər üçün uyğun deyil?

Ozonoterapiya ümumiyyətlə təhlükəsiz hesab olunsa da, aşağıdakı hallarda məsləhət görülmür:

• Qan laxtalanma problemləri

• Hamiləlik dövrü

• Tiroid hiperfunksiyası

• Ozona qarşı fərdi həssaslıq

Ozonoterapiya, təbii və qeyri-invaziv bir müalicə metodu olaraq bir çox sağlamlıq probleminin qarşısını almaqda və ümumi rifahın artırılmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Əgər siz də bədəninizin yenilənməsini, immunitetinizin güclənməsini və daha enerjili bir həyat tərzini hədəfləyirsinizsə, ozonoterapiya sizin üçün ideal seçim ola bilər.

Histerosalpingoqrafiya (HSG) qadın reproduktiv sisteminin qiymətləndirilməsi üçün istifadə olunan xüsusi rentgen müayinəsidir. Bu prosedur uşaqlıq boşluğu və fallop borularının vəziyyətini yoxlamağa kömək edir. Xüsusilə sonsuzluq diaqnozu qoyulan və ya təkrarlanan düşüklər yaşayan qadınlar üçün vacib müayinə metodlarından biridir. HSG uşaqlıq daxilində və fallop borularında hər hansı tıxanma, anomaliya və ya digər patologiyaların olub-olmadığını aşkar etməyə kömək edir.

HSG Nə Üçün Aparılır?

HSG aşağıdakı hallarda tətbiq edilir:

• Sonsuzluq problemlərinin araşdırılması – Yumurtalıq borularının açıq olub-olmadığını müəyyən edir.
• Uşaqlıq anomaliyalarının aşkarlanması – Uşaqlıq divarının quruluşunda anormallıq olub-olmadığını yoxlayır.
• Düşüklərin səbəblərinin araşdırılması – Daxili uşaqlıq boşluğunun problemlərini müəyyən etməyə kömək edir.
• Cərrahi əməliyyatlardan sonra yoxlama – Əvvəlki boru bağlılığı əməliyyatlarından və ya digər müdaxilələrdən sonra boruların açıq olub-olmadığını qiymətləndirir.
• Menstrual problemlərin araşdırılması – Menstrual tsikldə baş verən anomaliyaların səbəblərini müəyyən etmək üçün istifadə olunur.
• Endometrial poliplər və ya fibroidlər – Uşaqlıq boşluğunda hər hansı kütlə və ya polipin olub-olmadığını müəyyən edir.
• İnfeksiyaların təsirini qiymətləndirmək – Keçirilmiş infeksiyaların uşaqlıq və fallop borularına təsirini aşkar etmək üçün istifadə olunur.

HSG Necə Aparılır?

HSG proseduru adətən menstruasiyanın bitməsindən bir neçə gün sonra, lakin yumurtlama baş verməmişdən əvvəl həyata keçirilir. Prosedurun gedişi aşağıdakı kimidir:

1. Pasiyentin Hazırlığı – Müayinə günü pasiyent xüsusi hazırlıq tələb etmir. Ancaq prosedurdan əvvəl infeksiya riskini azaltmaq üçün həkim antibiotik müalicəsi tövsiyə edə bilər.
2. Kontrast Mayenin Yeridilməsi – Xüsusi kontrast maye uşaqlıq boşluğuna və fallop borularına daxil edilir.
3. Rentgen Şəkillərinin Çəkilməsi – Maye borulardan keçdikcə rentgen şəkilləri çəkilir və boruların açıq olub-olmadığı müəyyən edilir.
4. Müayinə Prosesi – Prosedur təxminən 10-15 dəqiqə davam edir və ümumiyyətlə ambulator şəraitdə aparılır.

HSG Ağrılıdırmı?

HSG zamanı bəzi qadınlar yüngül və ya orta səviyyədə narahatlıq hiss edə bilərlər. Bu, uşaqlıq boşluğuna kontrast maye yeridilməsi ilə əlaqəlidir. Bəzi hallarda qısa müddətli spazmlar və ya yüngül ağrılar ola bilər. Prosedurdan əvvəl həkim yüngül ağrıkəsici dərmanlar qəbul etməyi tövsiyə edə bilər.

HSG Müayinəsindən Sonra Nələr Gözlənilir?

• Qısa müddətli vaginal qanaxma ola bilər.
• Yüngül qarın ağrısı və ya spazmlar müşahidə edilə bilər.
• Şəffaf və ya az miqdarda qanlı axıntı ola bilər.
• İnfeksiya riski az olsa da, hərarət, güclü ağrı və ya pis qoxulu ifrazat olarsa, dərhal həkimə müraciət edilməlidir.

HSG Müayinəsindən Sonra Hamiləlik Şansı Artırmı?

Bəzi qadınlarda HSG müayinəsindən sonra hamilə qalmaq ehtimalı artır. Bunun səbəbi kontrast mayenin boruların içini təmizləməsi və kiçik tıxanıqlıqları açmasıdır. Əgər fallop boruları qismən bağlı idisə, HSG onları açaraq təbii yolla hamilə qalma şansını artıra bilər.

HSG-nin Faydaları

Faydaları:

• Qeyri-invaziv və sürətli müayinə metodudur.
• Fallop borularının açıqlığını dəqiq göstərir.
• Uşaqlıq anomaliyalarını müəyyən etməyə kömək edir.
• Sonsuzluq diaqnozunda əhəmiyyətli məlumatlar verir.
• Yumurtalıq borularındakı kiçik tıxanıqlıqları aça bilər.

HSG-nin Alternativləri

HSG müayinəsi ilə yanaşı, digər diaqnostik metodlar da mövcuddur:

• Sonohisteroqrafiya (SHG) – Uşaqlıq boşluğunu ultrasonoqrafiya ilə qiymətləndirən metod.
• Laparoskopiya – Daha invaziv, lakin fallop borularının vəziyyətini daha ətraflı göstərən prosedur.
• MRT və ya histeroskopiya – Bəzi hallarda alternativ diaqnostik metod kimi istifadə edilir.

HSG Müayinəsinə Necə Hazırlaşmalı?

• Menstruasiya bitdikdən sonra aparılmalıdır – Adətən tsiklin 7-10-cu günləri arasında.
• Prosedurdan əvvəl həkimlə məsləhətləşin – Əgər infeksiya və ya digər xəstəliklər varsa, müayinə təxirə salına bilər.
• Ağrını azaltmaq üçün ağrıkəsici qəbul edə bilərsiniz – İbuprofen kimi ağrıkəsicilər prosedurdan əvvəl qəbul edilə bilər.
• Müayinə günü rahat geyim geyinin – Prosedurdan sonra bir qədər diskomfort hiss oluna bilər.

Göstərişlər və əksgöstərişlər

Histerosalpinqoqrafiya aşağıdakı hallarda aparılması tövsiyə olunur:

• Uşaqlıq borularının keçməzliyi şübhəsi olduqda.
• İstmiko-servikal çatışmazlıq – servikal kanalın və onun daxili dəliyinin 5-7 mm-ə qədər genişlənməsi.
• Uşaqlıq və artımlarının inkişaf anomaliyaları.
• Submukoz mioma və ya sinexiyalar (uşaqlıq boşluğunda bitişmələr).
• Adenomioz, uşaqlığın selikli qişasının xərçəngi və polipi, vərəmin genital forması.

Müayinəyə hazırlıq zamanı pasiyentin ginekoloji müayinədən keçməsi vacibdir. Bu zaman yalnız göstərişlər deyil, həm də əksgöstərişlər nəzərə alınmalıdır.

Əksgöstərişlər:

• Hamiləliyin mümkünlüyü.
• Hamiləlik və südvermə dövrü.
• Cinsiyyət yollarından qanlı ifrazat.
• Kəskin infeksion xəstəliklərin olması.
• Vaginanın təmizliyinin II dərəcədən aşağı olması və sidik-cinsiyyət yollarında kəskin iltihabi proseslər (bartolinit, vaginit, servisit, endometrit, salpinqooforit, uretrit, sistit, pielonefrit).
• Ağır xroniki somatik xəstəliklər.

Histeresalpinografiya haqqında ən verilən suallar:

1. HSG proseduru nə qədər vaxt aparır? – Təxminən 10-15 dəqiqə çəkir.
2. HSG hamiləliyə təsir edirmi? – Bəzi hallarda hamiləlik şansını artıra bilər.
3. HSG sonrası gündəlik həyata nə vaxt qayıtmaq olar? – Adətən eyni gün.
4. HSG təhlükəlidirmi? – Əksər hallarda təhlükəsizdir, lakin nadir hallarda infeksiya riski var. Prosedurun professional həkim tərəfindən aparılması mütləqdir.

Nəticə

HSG (Histerosalpingoqrafiya) qadın reproduktiv sağlamlığını qiymətləndirmək üçün əhəmiyyətli bir diaqnostik metoddur. Sonsuzluq, menstrual problemlər və düşüklərin səbəblərini araşdırmaq üçün effektiv vasitədir. Müayinə zamanı yüngül diskomfort hiss edilə bilsə də, ümumilikdə təhlükəsiz və sürətli bir prosedurdur. HSG müayinəsi keçirməyi planlaşdıran qadınlar həkim məsləhəti almalı və prosedurun gedişi haqqında ətraflı məlumat əldə etməlidirlər. HSG nəticələrinə əsasən həkim uyğun müalicə və ya əlavə müayinələr tövsiyə edə bilər.

Yüksək qan təzyiqi (hipertoniya) ətramızıdakı bir çox insanda var. Çox vaxt səssiz və simptomsuz irəlilədiyinə görə, hipertoniya “səssiz qatil” adlanır. Bir çoxumuz təzyiq deyəndə “təzyiq aparatı, başağrısı” təsəvvür edirik. Bəs əslində “Təzyiq qalxması” nədir?

Yüksək təzyiq nədir?

Qan təzyiqi qan damarlarının divarlarına göstərdiyi qüvvədir. Bu təzyiq çox yüksəldikdə, damar divarları zədələnir və müxtəlif orqanlarda problemlər yaranır. Normal qan təzyiqi 120/80 mmHg hesab olunur. Əgər təzyiq davamlı olaraq 130/90 mmHg və ya daha yüksək olarsa, bu artıq hipertoniya sayılır.

Yüksək təzyiqin səbəbləri Yüksək qan təzyiqi birdən-birə yaranmır. Bu hal adətən uzun illər boyu formalaşır və müxtəlif faktorların təsiri altında inkişaf edir:

• Genetik meyillilik: Ailədə yüksək təzyiq problemi varsa, sizdə bu risq daha yüksəkdir.
• Stress: Uzunmüdətli stress qan damarlarını daralda bilər və təzyiqin artmasına səbəb ola bilər.

• Yaş: Yaş artdıqca damar elastikliyi azalır, bu da təzyiqin artmasına səbəb olur.

• Duzlu və piylər baxımından zəngin qidalanma: Duz suyun orqanizmdə saxlanmasına səbəb olur ki, bu da təzyiqi artırır.
• Fiziki aktivliyin olmaması: Hərəkətsiz həyat tərzi damar elastikliyinin azalmasına gətirib çıxarır.

Hipertoniyanın digər orqanlara verdiyi zərərlər

Yüksək qan təzyiqi yalnız ürəyə və beynə deyil, eyni zamanda bir çox həyati orqana ciddi zərər verə bilər. Nəzarətsiz hipertoniya illər boyu orqanizmin müxtəlif sistemlərinə mənfi təsir göstərir. Aşağıda hipertoniya nəticəsində zərər görə biləcək orqan və sistemləri daha ətraflı izah edirik:

• Beyin: Yüksək təzyiq beyin damarlarını zədələyir, bu da insult riskini artırır. Həmçinin kiçik damarların zədələnməsi yaddaş problemləri və demensiyaya (ağıl zəifliyi) səbəb ola bilər.
• Ürək: Hipertoniya ürək əzələsini normadan artıq işləməyə məcbur edir. Bu isə ürək divarlarının qalınlaşmasına, aritmiyalara, ürək çatışmazlığına və infarkta yol aça bilər.
• Böyrəklər: Böyrəklərin əsas funksiyası qanı süzməkdir. Təzyiqin yüksək olması böyrək damarlarını zədələyir, bu da böyrək funksiyasının pozulmasına, hətta böyrək çatışmazlığına gətirib çıxarır.
• Gözlər: Hipertoniya göz damarlarını daraldır və ya partladır, nəticədə retinopatiya inkişaf edir. Bu, görmə qabiliyyətinin zəifləməsinə və hətta korluğa səbəb ola bilər.
• Damarlar: Yüksək təzyiq arteriyaların elastikliyini itirməsinə və qalınlaşmasına səbəb olur. Bu isə ateroskleroz (damarların daralması) riskini artırır və qan axınını məhdudlaşdırır.
• Cinsiyyət funksiyası: Xüsusilə kişilərdə yüksək təzyiq cinsi disfunksiyaya səbəb ola bilər, çünki zəif qan dövranı cinsi sağlamlığa mənfi təsir göstərir.

Bu təsirlər hipertoniya nəzarət altına alınmadıqda illər ərzində daha da dərinləşə bilər. Buna görə də vaxtında tədbir görmək və mütəmadi tibbi nəzarətdə olmaq çox vacibdir.

Xəstəliyin əlamətləri:

Hipertoniya çox vaxt simptomsuz irəliləsə də, bəzi hallarda aşağıdakı əlamətlər ortaya çıxa bilər:

• Baş ağrıları (xüsusilə səhərlər)
• Başgicəllənmə və balans pozğunluğu
• Ürək döyüntülərinin sürətlənməsi
• Görmə problemləri
• Sinə ağrısı və nəfəs darlığı

Bu simptomlar tez-tez nəzərə alınmadığı üçün hipertoniya illərlə aşkar olunmur və bu müddət ərzində ciddi zərərlər verə bilər.

Uzun müddət təzyiq xəstəliyi ilə yaşamağı öyrənənlər nə etməlidir?

“Bu təzyiq mənlə ölənə kimi gedəcək” cümləsi sizə yad deyil. Bu xəstəliyi qəbullanıb dərmanla yaşayan insanlar az deyil. Bəs bu kifayətdir? Bu xəstələr nə etməlidir?

• Müntəzəm tibbi nəzarət: Həkim müayinələri və qan təzyiqinin davamlı ölçülməsi vəziyyətin nəzarətdə saxlanmasına kömək edir. Müəyyən intervallarla qan analizi və ürək elektrokardioqramması (EKQ) kimi testlər aparılmalıdır.
• Dərman müalicəsinə riayət etmək: Həkim tərəfindən təyin edilən dərmanlar nizamlı və vaxtında qəbul edilməlidir. Dərmanların dozalarını özbaşına dəyişdirmək və ya müalicəni yarımçıq saxlamaq ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.
• Duz və yağ istifadəsini azaltmaq: Duz qan təzyiqini artıran əsas amillərdən biridir. Gündəlik duz qəbulu minimuma endirilməli, tərkibində doymuş yağ olan qidalardan çəkinilməlidir.
• Fiziki aktiv olmaq: Gündəlik yüngül yürüşlər, üzgüçülük, velosiped sürmək və ya yoqa kimi fəaliyyətlər qan dövranını yaxşılaşdırır və təzyiqin normallaşmasına kömək edir. Həkimlə məsləhətləşərək uyğun idman proqramı seçmək tövsiyə olunur.
• Stressin idarə edilməsi: Meditasiya, nəfəs texnikaları və hobbilərlə məşğul olmaq stress səviyyəsini azalda bilər. Xroniki stress təzyiqi yüksəltdiyi üçün emosional sağlamlığa diqqət yetirmək vacibdir.
• Siqaret və alkoqoldan uzaq durmaq: Siqaret və alkoqol qan damarlarına ciddi zərər verə bilər. Bu vərdişlərdən imtina etmək təzyiqin stabilləşməsinə kömək edir.
• Sağlam yuxu rejimi: Keyfiyyətli və kifayət qədər yuxu ürək-damar sağlamlığı üçün çox əhəmiyyətlidir. Gecə 7-8 saat yatmaq orqanizmin bərpa olunmasına şərait yaradır.

Bu addımlara əməl etməklə, hipertoniya ilə yaşamaq daha asanlaşır və xəstələr uzun müddət sağlam həyat tərzi sürə bilirlər.

Fəsadlar və risklər

Yüksək qan təzyiqi vaxtında idarə olunmazsa, bir çox ciddi xəstəliklərin yaranma risqini artırır:

• İnsult: Beyin damarlarının zədələnməsi nəticəsində beyinə qan axını pozula bilər, bu isə beynin müəyyən hissələrinin funksiyasının itirilməsinə gətirib çıxarır. İnsult həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə pisləşdirə və hətta ölümə səbəb ola bilər.
• Ürək çatışmazlığı: Yüksək təzyiq ürəyin yükünü artırır, nəticədə ürək əzələsi qalınlaşır və zamanla zəifləyir. Bu hal nəfəs darlığı, yorğunluq və gündəlik fəaliyyətlərdə çətinliklərlə nəticələnir.
• Böyrək problemi: Böyrəklərdəki kiçik damarlar yüksək təzyiqdən zədələnir, bu da böyrəklərin süzmə funksiyasını pozur. Nəticədə böyrək çatışmazlığı riski artır.
• Görmə problemləri: Göz damarlarının zədələnməsi görmə itkisiylə nəticələnə bilər.
• Aneurizma: Damar divarlarının zəifləməsi nəticəsində genişlənmələr yaranır ki, bu da damarların partlama risqini artırır.

Profilaktika və idarəetmə yolları

Yaxşı xəbər odur ki, yüksək təzyiqi idarə etmək və ya ondan qorunmaq üçün müəyyən addımlar atmaq mümkündür:

• Düzgün qidalanma: Təzqi yüksəldən duz və doymuş piyləri azaldıb daha çox tərəvəz, meyvə, bütöv taxıllar və omeqa-3 baxımından zəngin qidalar istehlak edin. Kaliumla zəngin qidalar (banan, ispanaq, kartof) təzyiqi tənzimləməyə kömək edir.
• Müntəzəm idman: Həftədə azı 150 dəqiqə orta intensivli fiziki aktivlik (gəzinti, üzgüçülük, velosiped sürmək) ürək-damar sağlamlığını yaxşılaşdırır və təzyiqi sabitləşdirir.
• Kilo idarəsi: Artıq çəki təzyiqi artırır, buna görə sağlam çəkiyə çatmaq və onu qorumaq təzyiqi normallaşdıra bilər.
• Siqaret və alkoqoldan uzaq durmaq: Siqaret damarları daraldır, alkoqol isə təzyiqin ani yüksəlməsinə səbəb ola bilər.
• Stress idarəsi: Meditasiya, yoqa, nəfəs texnikaları və ya sevimli hobbilər ilə stressi azaldaraq təzyiqi nəzarətdə saxlamaq mümkündür.
• Müntəzəm tibbi müayinələr: Qan təzyiqinizi daim izləmək və həkim məsləhəti almaq, erkən müdaxilə üçün vacibdir.

Yüksək qan təzyiqi, simptomları gizli olsa da, orqanizmdə ciddi problemlər yarada bilən təhlükəli bir haldır. Müntəzəm tibbi yoxlamalar, səhiyyələ birgə fəal həyat tərzi onu vaxtında aşkar etmək, risk faktorlarını azaltmaq və həyat tərzində sağlam dəyişikliklər etmək həyati əhəmiyyət daşıyır. Müntəzəm müayinələr, balanslı qidalanma və fiziki aktivlik sayəsində yüksək təzyiqin idarə olunması və sağlam bir həyat sürmək mümkündür.

Sizin sağlamlığınız sizin əlinizdədir — tədbir alın və səhhətinizi qoruyun!