Anemiya – Qan Azlığı Təhlükəlidirmi? Bütün Detalları ilə Anemiya Haqqında

Anemiya – gündəlik həyatımızda tez-tez eşitdiyimiz, lakin əksər hallarda ciddiyə almadığımız qan azlığı problemi sağlamlığımız üçün ciddi təhlükələr yarada bilər. Bəs anemiya nədir, hansı əlamətlərlə özünü göstərir, hansı səbəblərdən yaranır və necə müalicə olunur? Bu məqalədə sizə anemiya haqqında hər şeyi ətraflı və sadə dillə izah edəcəyik.

Anemiya nədir?

Anemiya – qanda hemoglobin miqdarının azalması ilə xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. Hemoglobin – qırmızı qan hüceyrələrində olan və bədənin bütün hüceyrələrinə oksigen daşıyan vacib bir zülaldır. Hemoglobinin səviyyəsi aşağı olduqda, orqan və toxumalar kifayət qədər oksigenlə təmin olunmur və bu da bir çox narahatedici simptomlara səbəb olur.

Qısa desək:

Anemiya = Qırmızı qan hüceyrələrinin və ya hemoglobinin azalması = Oksigen çatışmazlığı = Yorğunluq, halsızlıq, baş gicəllənməsi və daha çoxu.

 

Anemiyanın əsas əlamətləri

Anemiya bəzən yavaş-yavaş inkişaf etdiyi üçün insanlar uzun müddət bu vəziyyətin fərqində olmaya bilər. Aşağıdakı simptomlar anemiyanın göstəricisi ola bilər:

• Tez yorulma və enerji çatışmazlığı
• Dərinin solğun rəng alması
• Tez-tez baş gicəllənməsi və huşun itməsi
• Nəfəs darlığı, xüsusilə fiziki fəaliyyət zamanı
• Ürək döyüntüsünün artması (taxikardiya)
• Əllərdə və ayaqlarda soyuqluq
• Dırnaqlarda qırılmalar, saç tökülməsi
• Konsentrasiya zəifliyi və yaddaş pozğunluğu
• Ağız künclərində çatlar, dil üzərində yanma hissi

Əgər bu əlamətlər sizdə də varsa, qan analizindən keçmək vacibdir.

 

Anemiyanın əsas səbəbləri nələrdir?

Anemiya müxtəlif səbəblərlə bağlı olaraq yarana bilər. Onları əsas 3 qrupa ayırmaq olar:

1. Qan itkisi

• Aylıq menstruasiyalar zamanı həddindən artıq qan itirilməsi
• Doğuş və ya cərrahi əməliyyatlar
• Qəza və travmalar
• Mədə-bağırsaq qanaxmaları (məsələn, xoralar, hemoroid, mədə xərçəngi)

2. Hüceyrə istehsalında problemlər

• Dəmir çatışmazlığı anemiyası (ən çox yayılan növdür)
• B12 vitamini çatışmazlığı
• Folat (fol turşusu) çatışmazlığı
• Xroniki xəstəliklər (böyrək çatışmazlığı, revmatizm, onkoloji xəstəliklər)

3. Qırmızı qan hüceyrələrinin sürətli dağılması

• Genetik xəstəliklər (talassemiya, orak hüceyrəli anemiya)
• Autoimmun pozuntular
• Zəhərlənmələr və bəzi dərmanlar

 

Anemiya hansı yaş qruplarında daha çox rast gəlinir?

Anemiya hər yaşda insanı təsir edə bilər, lakin bəzi qruplar daha çox risk altındadır:

• Uşaqlar və yeniyetmələr (böyümə dövründə daha çox dəmirə ehtiyac var)
• Hamilə qadınlar
• Menstruasiyaları ağır keçən qadınlar
• Yaşlı insanlar
• Bitki mənşəli qidalananlar (B12 və dəmir çatışmazlığı riski artır)

 

Anemiyanın növləri və fərqləri

Anemiya yalnız bir növ deyil. Ən çox rast gəlinən növləri:

• Dəmir çatışmazlığı anemiyası – ən çox yayılmış formadır. Səbəbi orqanizmdə dəmirin az olmasıdır.
• B12 vitamini çatışmazlığı anemiyası (zəruri anemiya) – sinir sistemi zədələnməsinə də səbəb ola bilər.
• Folat çatışmazlığı anemiyası – hamilə qadınlarda xüsusilə təhlükəlidir.
• Aplastik anemiya – sümük iliyinin qırmızı qan hüceyrələri istehsal edə bilməməsi ilə xarakterizə olunur.
• Hemolitik anemiya – qırmızı qan hüceyrələrinin normaldan tez parçalanması nəticəsində yaranır.

 

Anemiya necə diaqnoz qoyulur?

Anemiya adətən sadə qan analizi ilə müəyyən edilir. Əsas göstəricilər:

• Hemoglobin səviyyəsi
• Hematokrit
• Qırmızı qan hüceyrələrinin sayı və ölçüsü (MCV, MCH, MCHC)
• Serum dəmir, ferritin, B12, folat səviyyələri

Əgər həkiminiz anemiya şübhəsi ilə sizə analiz tövsiyə edibsə, bu testləri gecikdirməmək vacibdir.

 

Anemiyanın müalicəsi necə aparılır?

Müalicə anemiyanın növünə və səbəbinə görə dəyişir:

• Dəmir çatışmazlığı anemiyası – dəmir tabletləri, dəmirlə zəngin qidalanma (ət, qaraciyər, ispanaq, paxlalılar)
• B12 vitamini çatışmazlığı – B12 inyeksiyaları və ya oral əlavələr
• Folat çatışmazlığı – fol turşusu əlavələri
• Qan itkisindən yaranan anemiyada – səbəb aradan qaldırılır (məsələn, xoranın müalicəsi və ya qanaxmanın dayandırılması)
• Ağırlıq dərəcəsinə görə – bəzi hallarda qan köçürülməsi tələb oluna bilər

Vacibdir: Hər hansı əlavəyə və ya dərmana başlamazdan əvvəl mütləq həkimlə məsləhətləşin.

 

Anemiya təhlükəlidirmi?

Bəli, anemiya uzun müddət davam etdikdə və müalicə olunmadıqda ciddi nəticələrə səbəb ola bilər:

• Ürək böhranı riski artır
• Hamiləlikdə uşaqda inkişaf geriliyi və vaxtından əvvəl doğuş
• Sinir sistemində zədələnmələr
• İmmunitetin zəifləməsi
• Həyat keyfiyyətinin ciddi şəkildə aşağı düşməsi

Anemiyanın bəzi formaları (məsələn, aplastik anemiya) həyati təhlükə də yarada bilər.

 

Anemiyanın qarşısını necə almaq olar?

1. Balanslı və dəmir baxımından zəngin qidalanmaq
2. B12 və fol turşusu tərkibli qidaları rasiona daxil etmək
3. Ginekoloji müayinələrə və sağlamlıq yoxlamalarına vaxtında getmək
4. Uşaqlarda böyümə dövründə dəmir preparatlarının həkim nəzarəti ilə istifadəsi
5. Qastrit və digər mədə problemlərinin vaxtında müalicəsi

 

Sağlam qan = Sağlam həyat

Anemiya – sadəcə “yorğunluq” deyil. Bu, bədəninizin sizə “oksigen çatmır!” siqnalıdır. Əgər tez yorulursunuzsa, solğun görünürsünüzsə, tez-tez başınız gicəllənirsə – anemiya ola bilər. Bu problemin vaxtında aşkarlanması və müalicəsi həyat keyfiyyətinizi əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıra bilər.

 

Ozonoterapiya– müasir təbabətdə geniş yayılan, təbii və effektli müalicə üsullarından biridir. Bu metod insan orqanizminə ozon qazı (O₃) tətbiq olunaraq bədənin sağalma prosesini sürətləndirir və immuniteti gücləndirir. Ozonoterapiya Azərbaycanda da son illərdə xüsusilə böyük maraq doğurur. Bəs ozonoterapiya nə üçün bu qədər populyarlaşdı?

Ozonoterapiya nədir?

Ozonoterapiya – ozon və oksigen qarışığının müxtəlif yollarla (damar içi, əzələ altı, dərialtı və s.) bədənə yeridilməsi ilə həyata keçirilən bir tibbi prosedurdur. Ozon, yüksək oksidləşdirici xüsusiyyətlərə malik olduğu üçün hüceyrələrin yenilənməsinə, toksinlərin xaric olunmasına və orqanizmin təmizlənməsinə kömək edir.

---

Ozonoterapiyanın əsas faydaları

1. İmmunitet sistemini gücləndirir
   Ozon hüceyrə səviyyəsində müdafiə mexanizmlərini aktivləşdirir və orqanizmi viruslara qarşı daha dayanıqlı edir.

2. Xroniki yorğunluq və stressi azaldır
   Enerji səviyyəsini artırır və hüceyrələrin oksigenlə zənginləşdirilməsinə kömək edir.

3. Dəri problemlərinin müalicəsində istifadə olunur
   Sızanaq, ekzema, psoriaz kimi dəri xəstəliklərinin yaxşılaşmasına dəstək verir.

4. Qocalma əleyhinə (anti-aging) təsir göstərir
   Hüceyrələrin yenilənməsini stimullaşdıraraq dərinin gənc və parlaq qalmasına kömək edir.

5. Revmatizm və oynaq ağrılarını yüngülləşdirir
   Ozon iltihabəleyhinə təsir göstərərək ağrıları azaldır.

---

Ozonoterapiya hansı hallarda tətbiq olunur?

• Xroniki yorğunluq sindromu

• Dəri problemləri (akne, sızanaq, psoriaz)

• Autoimmun xəstəliklər

• Qan dövranı pozğunluqları

• Diabet və diabetik ayaq sindromu

• Oynaq və əzələ ağrıları

• Migren və baş ağrıları

---

Ozonoterapiya proseduru necə həyata keçirilir?

Prosedur pasiyentin vəziyyətinə uyğun olaraq müxtəlif üsullarla aparıla bilər:

• Damardaxili tətbiq – qanla qarışdırılaraq orqanizmə verilir

• Dəri altı və əzələ içi inyeksiyalar

• Ozon yağı ilə xarici tətbiq – dəriyə sürtülərək istifadə olunur

• Rektal tətbiq – bağırsaq florasının tənzimlənməsi üçün

Hər seans təxminən 20–30 dəqiqə davam edir və ümumiyyətlə 5–10 seanslıq kurslar tövsiyə olunur.

---

Ozonoterapiya kimlər üçün uyğun deyil?

Ozonoterapiya ümumiyyətlə təhlükəsiz hesab olunsa da, aşağıdakı hallarda məsləhət görülmür:

• Qan laxtalanma problemləri

• Hamiləlik dövrü

• Tiroid hiperfunksiyası

• Ozona qarşı fərdi həssaslıq

---

Ozonoterapiya, təbii və qeyri-invaziv bir müalicə metodu olaraq bir çox sağlamlıq probleminin qarşısını almaqda və ümumi rifahın artırılmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Əgər siz də bədəninizin yenilənməsini, immunitetinizin güclənməsini və daha enerjili bir həyat tərzini hədəfləyirsinizsə, ozonoterapiya sizin üçün ideal seçim ola bilər.

Histerosalpingoqrafiya (HSG) qadın reproduktiv sisteminin qiymətləndirilməsi üçün istifadə olunan xüsusi rentgen müayinəsidir. Bu prosedur uşaqlıq boşluğu və fallop borularının vəziyyətini yoxlamağa kömək edir. Xüsusilə sonsuzluq diaqnozu qoyulan və ya təkrarlanan düşüklər yaşayan qadınlar üçün vacib müayinə metodlarından biridir. HSG uşaqlıq daxilində və fallop borularında hər hansı tıxanma, anomaliya və ya digər patologiyaların olub-olmadığını aşkar etməyə kömək edir.

HSG Nə Üçün Aparılır?

HSG aşağıdakı hallarda tətbiq edilir:

• Sonsuzluq problemlərinin araşdırılması – Yumurtalıq borularının açıq olub-olmadığını müəyyən edir.
• Uşaqlıq anomaliyalarının aşkarlanması – Uşaqlıq divarının quruluşunda anormallıq olub-olmadığını yoxlayır.
• Düşüklərin səbəblərinin araşdırılması – Daxili uşaqlıq boşluğunun problemlərini müəyyən etməyə kömək edir.
• Cərrahi əməliyyatlardan sonra yoxlama – Əvvəlki boru bağlılığı əməliyyatlarından və ya digər müdaxilələrdən sonra boruların açıq olub-olmadığını qiymətləndirir.
• Menstrual problemlərin araşdırılması – Menstrual tsikldə baş verən anomaliyaların səbəblərini müəyyən etmək üçün istifadə olunur.
• Endometrial poliplər və ya fibroidlər – Uşaqlıq boşluğunda hər hansı kütlə və ya polipin olub-olmadığını müəyyən edir.
• İnfeksiyaların təsirini qiymətləndirmək – Keçirilmiş infeksiyaların uşaqlıq və fallop borularına təsirini aşkar etmək üçün istifadə olunur.

HSG Necə Aparılır?

HSG proseduru adətən menstruasiyanın bitməsindən bir neçə gün sonra, lakin yumurtlama baş verməmişdən əvvəl həyata keçirilir. Prosedurun gedişi aşağıdakı kimidir:

1. Pasiyentin Hazırlığı – Müayinə günü pasiyent xüsusi hazırlıq tələb etmir. Ancaq prosedurdan əvvəl infeksiya riskini azaltmaq üçün həkim antibiotik müalicəsi tövsiyə edə bilər.
2. Kontrast Mayenin Yeridilməsi – Xüsusi kontrast maye uşaqlıq boşluğuna və fallop borularına daxil edilir.
3. Rentgen Şəkillərinin Çəkilməsi – Maye borulardan keçdikcə rentgen şəkilləri çəkilir və boruların açıq olub-olmadığı müəyyən edilir.
4. Müayinə Prosesi – Prosedur təxminən 10-15 dəqiqə davam edir və ümumiyyətlə ambulator şəraitdə aparılır.

HSG Ağrılıdırmı?

HSG zamanı bəzi qadınlar yüngül və ya orta səviyyədə narahatlıq hiss edə bilərlər. Bu, uşaqlıq boşluğuna kontrast maye yeridilməsi ilə əlaqəlidir. Bəzi hallarda qısa müddətli spazmlar və ya yüngül ağrılar ola bilər. Prosedurdan əvvəl həkim yüngül ağrıkəsici dərmanlar qəbul etməyi tövsiyə edə bilər.

HSG Müayinəsindən Sonra Nələr Gözlənilir?

• Qısa müddətli vaginal qanaxma ola bilər.
• Yüngül qarın ağrısı və ya spazmlar müşahidə edilə bilər.
• Şəffaf və ya az miqdarda qanlı axıntı ola bilər.
• İnfeksiya riski az olsa da, hərarət, güclü ağrı və ya pis qoxulu ifrazat olarsa, dərhal həkimə müraciət edilməlidir.

 

HSG Müayinəsindən Sonra Hamiləlik Şansı Artırmı?

Bəzi qadınlarda HSG müayinəsindən sonra hamilə qalmaq ehtimalı artır. Bunun səbəbi kontrast mayenin boruların içini təmizləməsi və kiçik tıxanıqlıqları açmasıdır. Əgər fallop boruları qismən bağlı idisə, HSG onları açaraq təbii yolla hamilə qalma şansını artıra bilər.

 

HSG-nin Faydaları

Faydaları:

• Qeyri-invaziv və sürətli müayinə metodudur.
• Fallop borularının açıqlığını dəqiq göstərir.
• Uşaqlıq anomaliyalarını müəyyən etməyə kömək edir.
• Sonsuzluq diaqnozunda əhəmiyyətli məlumatlar verir.
• Yumurtalıq borularındakı kiçik tıxanıqlıqları aça bilər.

 

HSG-nin Alternativləri

HSG müayinəsi ilə yanaşı, digər diaqnostik metodlar da mövcuddur:

• Sonohisteroqrafiya (SHG) – Uşaqlıq boşluğunu ultrasonoqrafiya ilə qiymətləndirən metod.
• Laparoskopiya – Daha invaziv, lakin fallop borularının vəziyyətini daha ətraflı göstərən prosedur.
• MRT və ya histeroskopiya – Bəzi hallarda alternativ diaqnostik metod kimi istifadə edilir.

 

HSG Müayinəsinə Necə Hazırlaşmalı?

• Menstruasiya bitdikdən sonra aparılmalıdır – Adətən tsiklin 7-10-cu günləri arasında.
• Prosedurdan əvvəl həkimlə məsləhətləşin – Əgər infeksiya və ya digər xəstəliklər varsa, müayinə təxirə salına bilər.
• Ağrını azaltmaq üçün ağrıkəsici qəbul edə bilərsiniz – İbuprofen kimi ağrıkəsicilər prosedurdan əvvəl qəbul edilə bilər.
• Müayinə günü rahat geyim geyinin – Prosedurdan sonra bir qədər diskomfort hiss oluna bilər.

 

Göstərişlər və əksgöstərişlər

Histerosalpinqoqrafiya aşağıdakı hallarda aparılması tövsiyə olunur:

• Uşaqlıq borularının keçməzliyi şübhəsi olduqda.
• İstmiko-servikal çatışmazlıq – servikal kanalın və onun daxili dəliyinin 5-7 mm-ə qədər genişlənməsi.
• Uşaqlıq və artımlarının inkişaf anomaliyaları.
• Submukoz mioma və ya sinexiyalar (uşaqlıq boşluğunda bitişmələr).
• Adenomioz, uşaqlığın selikli qişasının xərçəngi və polipi, vərəmin genital forması.

Müayinəyə hazırlıq zamanı pasiyentin ginekoloji müayinədən keçməsi vacibdir. Bu zaman yalnız göstərişlər deyil, həm də əksgöstərişlər nəzərə alınmalıdır.

Əksgöstərişlər:

• Hamiləliyin mümkünlüyü.
• Hamiləlik və südvermə dövrü.
• Cinsiyyət yollarından qanlı ifrazat.
• Kəskin infeksion xəstəliklərin olması.
• Vaginanın təmizliyinin II dərəcədən aşağı olması və sidik-cinsiyyət yollarında kəskin iltihabi proseslər (bartolinit, vaginit, servisit, endometrit, salpinqooforit, uretrit, sistit, pielonefrit).
• Ağır xroniki somatik xəstəliklər.

 

Histeresalpinografiya haqqında ən verilən suallar:

1. HSG proseduru nə qədər vaxt aparır? – Təxminən 10-15 dəqiqə çəkir.
2. HSG hamiləliyə təsir edirmi? – Bəzi hallarda hamiləlik şansını artıra bilər.
3. HSG sonrası gündəlik həyata nə vaxt qayıtmaq olar? – Adətən eyni gün.
4. HSG təhlükəlidirmi? – Əksər hallarda təhlükəsizdir, lakin nadir hallarda infeksiya riski var. Prosedurun professional həkim tərəfindən aparılması mütləqdir.

 

Nəticə

HSG (Histerosalpingoqrafiya) qadın reproduktiv sağlamlığını qiymətləndirmək üçün əhəmiyyətli bir diaqnostik metoddur. Sonsuzluq, menstrual problemlər və düşüklərin səbəblərini araşdırmaq üçün effektiv vasitədir. Müayinə zamanı yüngül diskomfort hiss edilə bilsə də, ümumilikdə təhlükəsiz və sürətli bir prosedurdur. HSG müayinəsi keçirməyi planlaşdıran qadınlar həkim məsləhəti almalı və prosedurun gedişi haqqında ətraflı məlumat əldə etməlidirlər. HSG nəticələrinə əsasən həkim uyğun müalicə və ya əlavə müayinələr tövsiyə edə bilər.