Angina nədir?

Angina nədir?

Angina (boğaz ağrısı) tənəffüs yollarının bakterial və ya virus mənşəli infeksiyası nəticəsində yaranan iltihabi bir xəstəlikdir. Xalq arasında daha çox “badamcıq iltihabı” və ya “boğaz ağrısı” kimi tanınır. Bu xəstəlik əsasən uşaqlar və immun sistemi zəif olan insanlarda daha tez-tez rast gəlinir. Angina təkcə boğaz ağrısı ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda ümumi sağlamlıq vəziyyətinə təsir edərək yorğunluq, hərarət və udqunma çətinliyi kimi problemlər yaradır.

Boğaz ağrısı bəzən yüngül formada keçsə də, bəzi hallarda ciddi fəsadlara yol aça bilər. Angina, xüsusilə bakterial infeksiyalar nəticəsində inkişaf etdikdə, müalicə edilmədikdə böyrək, ürək və oynaq problemlərinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, simptomlar hiss edildikdə vaxtında tədbir görmək və müalicəyə başlamaq olduqca vacibdir.

Anginanın səbəbləri

Anginanın yaranmasına səbəb olan əsas amillər aşağıdakılardır:

• Bakterial infeksiyalar: Anginanın ən yayılmış səbəblərindən biri Streptococcus pyogenes bakteriyasıdır. Bu bakteriya “streptokok angina” adlanan ciddi boğaz infeksiyasına səbəb ola bilər. Streptokok infeksiyası müalicə olunmazsa, daha ciddi fəsadlara, məsələn, revmatik qızdırmaya və ya glomerulonefrit kimi böyrək xəstəliklərinə səbəb ola bilər.
• Viruslar: Adenovirus, influenza (qrip) virusu, Epstein-Barr virusu və digər viruslar anginaya səbəb ola bilər. Virus mənşəli anginalar antibiotiklərlə müalicə olunmur və daha çox simptomatik müalicə tələb edir. Xüsusilə qrip mövsümündə virus mənşəli angina hallarına daha çox rast gəlinir.
• Allergiyalar: Toz, tüstü, kimyəvi maddələr və digər allergenlər boğazda qıcıqlanma yaradaraq angina simptomlarına səbəb ola bilər. Allergik reaksiya nəticəsində boğazda şişkinlik və selikli qişada qıcıqlanma yarana bilər.
• İmmunitet sisteminin zəifləməsi: Yorğunluq, düzgün qidalanmamaq, stress və xroniki xəstəliklər immun sistemini zəiflədərək anginanın yaranmasına şərait yaradır. Zəif immunitetli insanlar infeksiyalara qarşı daha həssas olurlar.
• Soyuq hava və nəm mühit: Soyuq havalarda və yüksək rütubətli şəraitdə bakteriya və viruslar daha aktiv olur, bu da anginanın yayılmasını sürətləndirir. Həmçinin, kondisionerlər və havalandırma sistemləri də boğazın qurumasına və infeksiyaların asan yayılmasına səbəb ola bilər.
• Gigiyena qaydalarına riayət etməmək: Çirkli əllərlə ağız və buruna toxunmaq, gigiyenik olmayan şəraitlərdə yaşamaq anginaya səbəb ola bilən mikrobların orqanizmə daxil olmasını asanlaşdırır.
• Siqaret və spirtli içkilər: Siqaret çəkmək boğazın selikli qişasına zərər verərək infeksiyalara qarşı həssaslığı artırır. Spirtli içkilər isə boğazın qurumasına və mikrobların asanlıqla yayılmasına səbəb ola bilər.

 

Anginanın əlamətləri

Angina olan insanlarda aşağıdakı simptomlar müşahidə oluna bilər:

• Boğazda ağrı və yanma hissi
• Udqunma zamanı narahatlıq və ağrı
• Badamcıqlarda qızartı və şişkinlik
• Bəzən badamcıqların üzərində ağ və ya sarımtıl örtük
• Yüksək temperatur və titrəmə
• Baş ağrısı və ümumi halsızlıq
• Boyun limfa düyünlərinin şişməsi və ağrılı olması
• Səsin xırıltılı olması və danışarkən çətinlik çəkmək
• İştahsızlıq və qida qəbulunda çətinlik
• Nəfəs alarkən narahatlıq və ağızda quruluq hissi
• Bədəndə əzələ və oynaq ağrıları
• Qan analizlərində leykositlərin və CRP səviyyəsinin artması
• Qulaq ağrısı və ya çənədə narahatlıq hissi
• Bəzi hallarda boğazda irinli çöküntülərin yaranması

 

Anginanın növləri

Angina müxtəlif formalarda müşahidə edilə bilər. Ən yayılmış angina növləri bunlardır:

1. Kataral angina: Ən yüngül formasıdır, əsasən boğazın qızarması və yüngül ağrı ilə müşahidə olunur.
2. Lakunyar angina: Badamcıqların üzərində ağ irinli ləkələr əmələ gəlir. Bu növ angina adətən yüksək hərarətlə müşayiət olunur.
3. Follikulyar angina: Badamcıqlarda kiçik, sarımtıl irin nöqtələri görünür və çox vaxt limfa düyünlərinin şişməsi ilə yanaşı müşahidə edilir.
4. Viral angina: Bakterial infeksiya ilə deyil, viruslarla əlaqəli olur və antibiotik müalicəsinə ehtiyac olmur. Daha çox qriplə əlaqəli olaraq meydana gəlir.
5. Xroniki angina: Tez-tez təkrarlanan və uzun müddət davam edən angina formasıdır. Xroniki angina olan insanlarda boğazda daimi qıcıqlanma və təkrarlanan infeksiyalar ola bilər.
6. Aftoz angina: Ağız və boğazın selikli qişasında ağrılı yaralar əmələ gəlir.

 

Anginanın fəsadları

Angina vaxtında və düzgün müalicə olunmadıqda aşağıdakı ciddi fəsadlara səbəb ola bilər:

• Revmatik qızdırma – ürəyə, oynaqlara və sinir sisteminə təsir edən ciddi xəstəlik.
• Böyrək infeksiyaları – xüsusilə streptokok angina müalicə edilmədikdə, böyrək problemlərinə yol aça bilər.
• Orta qulaq iltihabı – angina zamanı bakteriyalar qulaq borusuna keçərək qulaq infeksiyalarına səbəb ola bilər.
• Tonzillit absesi – badamcıqlar ətrafında irin yığılması nəticəsində yaranan ağır vəziyyət.
• Xroniki angina – anginanın müalicə olunmaması nəticəsində təkrarlanan infeksiyalar.

 

Anginanın müalicəsi

Anginanın müalicəsi xəstəliyin səbəb və şiddətindən asılı olaraq dəyişir.

• Bakterial angina: Antibiotiklər (penisillin, amoksisillin və ya makrolidlər) təyin olunur. Antibiotik müalicəsi yalnız həkim məsləhəti ilə aparılmalıdır.
• Viral angina: Antiviral dərmanlar, boğaz spreyləri və immunitet gücləndirici vasitələrdən istifadə edilir. İstirahət və maye qəbulunun artırılması da vacibdir.
• Ağrı və hərarət üçün dərmanlar: Parasetamol və ya ibuprofen kimi dərmanlar boğaz ağrısını və hərarəti azaltmaq üçün istifadə edilir.
• Duzlu su ilə qarqara: Boğazı dezinfeksiya edərək bakteriyaların azalmasına kömək edir.
• Bol maye qəbulu: İsti çaylar, bulyonlar və su içmək boğazın yumşalmasına kömək edir.
• Bitki çayları və təbii müalicə üsulları: Bal, limon, zəncəfil və adaçayı boğaz ağrısını azaltmağa kömək edə bilər.
• İmmuniteti gücləndirmək: C vitamini və sink kimi əlavələr qəbul etmək faydalıdır.

 

Anginadan qorunma yolları

Anginaya yoluxmamaq üçün aşağıdakı tədbirləri görmək vacibdir:

• Əlləri tez-tez yumaq və şəxsi gigiyenaya riayət etmək.
• Soyuq havalarda boğazı qorumaq və nəmli mühitlərdən uzaq durmaq.
• İmmuniteti gücləndirmək üçün sağlam qidalanmaq və vitaminlər qəbul etmək.
• Virus və bakteriyalardan qorunmaq üçün insanlarla yaxın təmasdan çəkinmək.
• Həddindən artıq soyuq içkilər və ya qidalar qəbul etməmək.
• Kifayət qədər yatmaq və stressdən uzaq durmaq.
• Bədənə uyğun geyinmək və qış aylarında soyuqdan qorunmaq.

 

Angina ciddi bir xəstəlikdir, düzgün müalicə olunmazsa ağırlaşmalara səbəb ola bilər. Bu səbəbdən xəstəlik əlamətləri hiss edildikdə dərhal həkimə müraciət etmək və lazımi müalicə tədbirlərini görmək vacibdir.